Choroby układu oddechowego

Choroby układu oddechowego są w dzisiejszych czasach bardzo rozpowszechnione. Na rozwój chorób układu oddechowego zarówno ostrych jak i przewlekłych wpływa wiele czynników, jednak przede wszystkim rozwój motoryzacji, wzrost zanieczyszczenia powietrza oraz czynne lub bierne palenie tytoniu. Choroby układu oddechowego obejmują choroby: infekcyjne, nowotworowe, zawodowe oraz genetyczne.

Objawy chorób układu oddechowego można podzielić na typowe – „miejscowe” oraz ogólnoustrojowe, do których można zaliczyć ogólne osłabienie, brak apetytu, chudnięcie, niedokrwistość, gorączka lub stany podgorączkowe. Najczęstszymi objawami typowymi w chorobach układu oddechowego są duszność, bóle w klatce piersiowej, sinica, kaszel, odkrztuszanie plwociny, krwioplucie, chrypka, bezgłos, świsty oraz zatkanie nosa.

Do chorób przewlekłych występujących najczęściej zaliczyć można: przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, astmę oskrzelową, rozedmę płuc oraz pylicę.

Astma oskrzelowa jest odwracalną obturacyjną chorobą oskrzeli, która charakteryzuje się zapaleniem oskrzeli i ich nadreaktywnością. Wyróżnia się 2 rodzaje astmy: alergiczną- natychmiastowe reakcje immunologiczne (nadwrażliwość) na konkretny wdychany alergen oraz astma wewnątrzpochodną – przy braku dowodów na nadwrażliwość na specyficzne alergeny. Astma dotyczy głównie mieszkańców dużych miast z powodu większego zanieczyszczenia. Z przeprowadzonego badania PMSEAD wynika, iż 8,6% dzieci i 5,4% dorosłych cierpi na astmę. Szacuje się, że 70% chorych na astmę jest źle zdiagnozowanych i nieprawidłowo leczonych. W ciągu ostatnich 20 lat obserwuje się stały wzrost zachorowalności na astmę wśród dzieci.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc charakteryzuje się postępującą nieodwracalną obturacją dróg oddechowych. Często jest powodem ekspozycji na inhalację czynników drażniących, jak np. dym tytoniowy. Może występować równocześnie z rozedmą płuc i i przewlekłym zapaleniem oskrzeli. Na podstawie spirometrycznych badań szacuje się, że w Polsce 1/5 ludzi po 40 roku życia cechuje się objawami przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Rozedma płuc charakteryzuje się nieprawidłowym powiększeniem przestrzeni powietrznych. Skutkiem jest nadmierne upowietrznienie płuc przy zmniejszonej ilości pęcherzyków płucnych.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli charakteryzuje się przewlekłym kaszlem i wykrztuszaniem spowodowanym nadmiernym wydzielaniem śluzu oskrzelowego, które utrzymuje się przez 3 miesiące w roku w ciągu kolejnych 2 lat.

Pylica jest przewlekłą chorobą płuc spowodowaną długotrwałym wdychaniem pyłów. Charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym oskrzeli i postępującą rozedmą płuc.

Czynniki ryzyka chorób układu oddechowego:
– palenie tytoniu,
– bierne palenie tytoniu,
– zanieczyszczenia powietrze w pomieszczeniach mieszkalnych, zwłaszcza pochodzące ze spalania substancji biologicznych używanych jako opał,
– zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego,
– alergeny,
– narażenie na zawodowe czynniki ryzyka,
– dieta i żywienie,
– poinfekcyjne przewlekle choroby układu oddechowego.

Profilaktyka:
Do badań profilaktycznych zaliczyć można badania spirometryczne u osób znajdujących się w grupie wysokiego ryzyka. Badanie zidentyfikuje populację chorych i może pomóc w wykryciu wczesnej fazy choroby. Badanie spirometryczne ocenia również stopień czynności i upośledzenia płuc oraz odwracalność tych zmian. Największą skutecznością charakteryzują się spirometryczne badania przesiewowe populacji.
W profilaktyce chorób oddechowych największe znaczenie ma unikanie palenia tytoniu. Zarówno chorzy jak i zdrowi powinni unikać ekspozycji na inne czynniki drażniące oskrzela i drogi oddechowe (również bierne palenie). Palenie tytoniu jest czynnikiem ryzyka większości chorób układu oddechowego.

Piśmiennictwo:
1. The American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAAI)
2. European Community Respiratory Health Survey
3. Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POCHP