Cukrzyca zaliczana jest do grupy chorób cywilizacyjnych. W zależności od przyjętych kryteriów wskaźnik zapadalności na cukrzycę zmienia się od 3% do 12%. Odsetek ten przyjmuje wyższe wartości w grupie osób 65+. Cukrzyca typu II stanowi w krajach rozwiniętych blisko 85 – 90% wszystkich przypadków tej choroby i wykrywana jest zazwyczaj u osób, które ukończyły 45 rok życia. Warto zauważyć, że w ostatnich latach odsetek zachorowań na cukrzycę typu II znacząco wzrósł, co bezpośrednio łączy się z siedzącym trybem życia, spożywaniem dużej ilości przetworzonej żywności oraz produktów, w których stężenie cukru jest wysokie (słodzone napoje, wysokokaloryczne przekąski itp.). Pomimo nieustannego rozwoju medycy cukrzyca nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Główną przyczyną zgonów u osób z najczęściej występującą cukrzycą typu II są choroby sercowo – naczyniowe i ich powikłania.

Zgodnie w wytycznymi WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się podwyższonym poziomem glukozy, wynikająca z nieprawidłowego wydzielania lub działania insuliny. Przewlekły podwyższony poziom glukozy w organizmie może spowodować niewydolność różnych narządów wewnętrznych: oczu, nerek, serca i naczyń krwionośnych. Aktualnie obowiązująca klasyfikacja cukrzycy opiera się na wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia i obejmuje następujące typy choroby:

a) cukrzyca typu I – ten typ cukrzycy najczęściej dotyka osoby w młodym wieku. Cukrzyca typu I pojawia się na skutek uszkodzenia komórek trzustki, które są odpowiedzialne za produkcję insuliny. W wyniku uszkodzenia tych komórek w organizmie dochodzi do całkowitego braku insuliny. Cukrzyca typu I uwarunkowana jest immunologicznie,
b) cukrzyca typu II – cukrzycę typu II wywołują dwa czynniki: genetyczny oraz środowiskowy. Czynnik środowiskowy to przede wszystkim otyłość, z którą można walczyć. Cukrzyca typu II to także choroba genetyczna. W wielu przypadkach dotyczy ona osób starszych, dlatego nazywana jest często cukrzycą starczą,
c) cukrzyca ciężarnych – jest definiowana jako rozwijający się w przebiegu ciąży stan nietolerancji glukozy o różnym nasileniu i jest jednym z najczęściej występujących powikłań ciąży. Kobiety, które przebyły cukrzycę ciążową są w przyszłości bardziej narażone na ryzyko wystąpienia cech zespołu metabolicznego,
d) inne specyficzne typy cukrzycy wywołane przez genetyczne uszkodzenie komórek trzustki.

Aby w miarę wcześniej wykryć stan przedcukrzycowy wystarczy regularnie badać poziom cukru we krwi. Badanie to nie jest skomplikowane i jest powszechnie wykonywane w placówkach medycznych. Osoby, które ukończyły 45 rok życia powinny diagnozować poziom cukru we krwi przynajmniej raz na 3 lata. .U osób z grupy podwyższonego ryzyka badanie stężenia cukru należy wykonywać niezależnie od wieku 1 raz na rok. Wczesne wykrycie cukrzycy pozwala ma jej efektywne leczenie, a co za tym idzie na zniwelowanie wielu negatywnych skutków tej choroby.

Do grupy podwyższonego ryzyka należą:
– osoby, które cierpią na nadwagę lub otyłość (BMI >25),
– osoby mało aktywne fizycznie – prowadzące siedzący tryb życia,
– osoby, których rodzice lub rodzeństwo choruje na cukrzycę
– kobiety, które w czasie ciąży przebyły cukrzycę ciężarnych,
– kobiety, które urodziły dziecko o masie większej niż 4 kg
– osoby z nadciśnieniem tętniczym lub innymi chorobami układu krążenia.

Leczenie cukrzycy typu I polega na utrzymywaniu stężenia glukozy we krwi na określonym poziomie nieprzekraczającym dopuszczalnej normy. Najczęściej stosowanym lekiem jest insulina. Pacjent, u którego zdiagnozowano cukrzycę typu I powinien pozostawać pod stałą opieką diabetologa, a zalecana częstotliwość wizyt to raz na 3 – 6 miesięcy. Diabetolog na podstawie wyników badań dobiera odpowiedni rodzaj i dawkę insuliny. Pacjenci z cukrzycą typu I powinni raz do roku zgłosić się na badanie okulistyczne oraz na badanie w kierunku nefropatii, czyli cukrzycowej choroby nerek.

Leczenie cukrzycy typu II w dużej mierze opiera się na zaangażowaniu samego pacjenta w terapię. Aby efekty leczenia były widoczne niezbędne jest stosowanie się do zaleceń dietetyka oraz regularna aktywność fizyczna. Jeśli cukrzyca typu II została zdiagnozowana wystarczająco wcześnie i przebiega w łagodny sposób nie jest wymagane stosowanie leków. Jeżeli jednak, poziom insuliny produkowanej przez trzustkę jest niewystarczający niezbędne jest wprowadzenie specjalistycznych leków. Jeżeli doustne przyjmowanie leków nie przynosi oczekiwanych efektów niezbędne jest wprowadzenie insuliny do terapii.

Zapobieganie rozwojowi cukrzycy typu 2 to dbanie o utrzymanie odpowiedniej masy ciała przez właściwą dietę i regularną aktywność fizyczną. Regularny wysiłek fizyczny zmniejsza insulinooporność. Żyjąc na co dzień z cukrzycą trzeba uwzględniać zarówno różne istotne zmiany w trybie życia jak i społeczny oraz zdrowotny wymiar choroby. Leczenie w dużym stopniu polega na codziennej samokontroli, które obejmuje kontrolowanie żywienia, wysiłku fizycznego, oraz dostosowywanie dawek insuliny.

Przewlekłe powikłania cukrzycy mogą powstawać powoli przez wiele lat i często nie dają żadnych objawów. Dlatego tak ważna jest systematyczna kontrola stanu zdrowia pacjenta oraz zaangażowanie samego pacjenta w terapię. Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia, zarówno ze strony lekarza, chorego oraz jego rodziny.

źródło: Departament Rodziny, Zdrowia i Spraw Społecznych Województwa Małopolskiego