Choroby układu krążenia stanowią obecnie jedną z głównych przyczyn zgonów mężczyzn i kobiet w Polsce. Od 1991 roku w Polsce zmniejsza się umieralność z powodu chorób układu krążenia. W 2010 roku choroby te były przyczyną ok. 45% wszystkich stwierdzanych zgonów, a w pierwszej połowie lat 90 – tych choroby układu krążenia były przyczyną około 52% zgonów. Umieralność na skutek chorób układu krążenia jest wyższa wśród kobiet (1990 – 57%, 2000 – 53%, 2010 – 52%) niż wśród mężczyzn (1990 – 48%, 2000 – 43%, 2010 – 41%). Wśród chorób układu krążenia najczęściej występującymi chorobami jest nadciśnienie tętnicze oraz choroba niedokrwienna serca. Należy podkreślić, że eliminacja nadciśnienia tętniczego w istotny sposób wpływa na możliwość wystąpienia choroby wieńcowej, udaru mózgu oraz niewydolności krążenia [Podstawowe informacje o sytuacji demograficznej Polski w 2011 r., GUS]

Nadciśnienie tętnicze to choroba układu krążenia, której głównym objawem jest podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, czyli ciśnienie osiągające wartości wyższe niż 140/90 mmHg (ciśnienie skurczowe/ciśnienie rozkurczowe). Nadciśnienie wywołują zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe. Wczesne wykrycie nadciśnienia tętniczego w dużej mierze zależy od lekarza rodzinnego, którego zadaniem jest wstępne zdiagnozowanie tej choroby. Po rozpoznaniu choroby lekarz rodzinny powinien podjąć niezbędne kroki w celu eliminacji czynników ryzyka wystąpienia poważnych powikłań choroby układu krążenia.

Mimo że większość przypadków nadciśnienia tętniczego uwarunkowana jest genetycznie, istnieje szereg przyczyn pobocznych zwiększających ryzyko zachorowania. Do czynników potencjalnie odwracalnych zaliczyć można:

  • – otyłość,
    – siedzący tryb życia bez aktywności fizycznej,
    – intensywne palenie papierosów i spożywanie alkoholu,
    – nadmierne spożycie soli kuchennej,
    – niskie spożycie warzyw i owoców,
    – zmiany chorobowe tarczycy,
    – choroby nerek i nadnerczy,
    – długotrwale przyjmowanie leków: przeciwreumatycznych, przeciwzapalnych oraz antykoncepcji hormonalnej.

Drugą grupę czynników wpływających na rozwój chorób układu krążenia stanowią czynniki nieodwracalne, do których zaliczają się:

  • – płeć (u mężczyzn w porównaniu do kobiet przed okresem menopauzy częściej występuje choroba niedokrwienna serca),
    – wiek (wraz z wiekiem wzrasta ryzyko zachorowania na choroby serca),
    – cukrzyca,
    – predyspozycje genetyczne, czyli te które dziedziczymy po naszych rodzicach.

Pierwszym krokiem w leczeniu nadciśnienia tętniczego jest leczenie niefarmakologiczne, czyli leczenie bez użycia specjalistycznych leków. Leczenie niefarmakologiczne może być wstępnym etapem w unormowaniu ciśnienia krwi, jak również niezbędnym elementem w skutecznym leczeniu farmakologicznym. Leczenie niefarmakologiczne to przede wszystkim:

  • – ograniczenie palenia tytoniu i spożywania alkoholu,
    – zachowanie odpowiedniej diety – unikanie żywności przetworzonej, ograniczenie spożywania soli kuchennej do <6 g dziennie, ograniczenie ilości tłuszczów o dużej ilości kwasów nasyconych, codzienne spożywanie świeżych warzyw i owoców, spożywanie ryb przynajmniej 3 razy w tygodniu,
    – zmniejszenie nadwagi lub otyłości,
    – włączenie aktywności fizycznej do dotychczasowego stylu życia – zaleca się codzienne 45 – minutowe spacery.

Zmiana trybu życia może pozytywnie wpłynąć na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, a co za tym idzie może zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Leczenie niefarmakologiczne przynosi dobre efekty w grupie pacjentów, u których zdiagnozowano łagodne nadciśnienie tętnicze. Pacjenci, którzy cierpią na ciężkie nadciśnienie muszą pamiętać, że oprócz przestrzegania wyżej wymienionych zaleceń niezbędne jest przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza.

Oprócz dbania o regularne przyjmowanie leków i odpowiedni styl życia każdy chory na nadciśnienie tętnicze powinien wykształcić w sobie odpowiednie zachowania profilaktyczne, które w bezpośredni sposób przyczyniają się do zmniejszenia negatywnych skutków nadciśnienia tętniczego krwi. Do działań profilaktycznych zaliczają się:

  • – kontrola ciśnienia tętniczego 2-3 razy w tygodniu. Pomiary należy wykonywać rano, w południe i wieczorem,
    – profilaktyczne wizyty u okulisty w celu wykonania badania dna oka, ponieważ nadciśnienie tętnicze może powodować niebezpieczne zmiany w siatkówce,
    – okresowe badania krwi określające stężenie potasu, sodu oraz kreatyniny,
    – badanie EKG,
    – kontrola poziomu cholesterolu oraz trójglicerydów.

źródło: Departament Rodziny, Zdrowia i Spraw Społecznych Województwa Małopolskiego