Jedną z najczęściej przewlekle stosowanych używek, która powoduje uzależnienie psychiczne, fizyczne, upośledza i wyniszcza cały organizm człowieka, doprowadza do rozpadu życia rodzinnego, zawodowego i społecznego jest alkohol. Choroba alkoholowa, czyli uzależnienie od alkoholu, jest poważnym problemem społecznym w wielu krajach, także w Polsce. W 2009 r. liczba osób pijących alkohol częściej niż jeden raz tygodniu wynosiła około 2,5 mln osób (2,1 mln mężczyzn i 0,5 mln kobiet). Odnotowano, spadek odsetka kobiet pijących alkohol z około 67% w 2004 r. do 65% w 2009 r. natomiast wśród mężczyzn odsetek ten nieco wzrósł z 83% do 85%. Najczęściej pija alkohol osoby w grupie wieku od 30 do 49 lat, natomiast wśród mężczyzn to przede wszystkim młodzi i w wieku średnim od 20 do 49 lat a wśród kobiet od 30 do 49 lat [Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r. GUS. Warszawa 2011].

Obecnie na podstawie danych szacunkowych liczba osób uzależnionych od alkoholu to ok. 2% populacji Polski, czyli ok. 800 tys. osób [Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych: www.parpa.pl].

Przyczyn tego zjawiska jest wiele m.in. poprawa jakości życia i sytuacji ekonomicznej wiąże się z lękiem o utrzymanie tego standardu życia (lęk przed utratą pracy, sprostanie wymaganiom społecznym, rodzinnym, zawodowym, trudności w utrzymaniu narzuconego tempa życia, osłabienie więzi rodzinnych). Choroba alkoholowa przebiega w czterech fazach wstępnej, ostrzegawczej, krytycznej i przewlekłej [Poseł Z.: Zaburzenia psychiczne spowodowane alkoholem(w:) Podstawy psychiatrii. Jarosz M (red.) PZWL. Warszawa 1988].

Faza wstępna, w niej dochodzi do uzależnienia psychicznego; człowiek pije nie tylko na spotkaniach towarzyskich, ale również w poczuciu potrzeby rozładowania napięcia psychicznego (stresu).
Faza ostrzegawcza, w której występuje poszukiwanie okazji do picia; człowiek przychodzi na spotkanie towarzyskie często już po spożyciu alkoholu, traci kontrolę nad swoim postępowaniem (upija się), często nie pamięta przebiegu spotkania; ma poczucie, że bez spożycia piwa czy drinka nie zaśnie, więc pije codziennie na tzw. „dobry sen”, usprawiedliwia swoje picie alkoholu przed sobą i bliskimi stresami w pracy, w domu, trudnościami życiowymi.
Faza krytyczna (ostra), w której pojawia się pragnienie dalszego picia nawet po niewielkiej dawce alkoholu; człowiek wpada w ciągi pijackie, wydłuża się czas i ilość spożywanego alkoholu, zdarzają się nieobecności w pracy z powodu kaca zapijanego alkoholem, nadal zaprzecza, że ma problem z nadużywaniem alkoholu, próby podejmowane przez rodzinę uświadomienia pijącemu jego problemu wywołują agresję, z drugiej strony odczuwa utratę szacunku do siebie, ma poczucie, że zawodzi siebie i rodzinę, co wywołuje jeszcze większą frustracje i sięganie po alkohol. Podejmuje próby udowodnienia sobie i rodzinie, że kontroluje picie alkoholu, potrafi nie pić jakiś okres czasu, ale potem wraca do picia.
Faza przewlekła, w której picie alkoholu jest ciągłe; człowiek nie jest w stanie funkcjonować bez wypicia rano alkoholu, upija się kilka razy w ciągu dnia, często traci pracę, pojawiają sie objawy psychoz alkoholowych i zatrucia, myśli już tylko o tym, co i kiedy wypije, nie zależy mu na niczym poza alkoholem, pojawia się oziębłość emocjonalna, obojętność wobec wyglądu, higieny, potrzeby jedzenia, ludzie są mu potrzebni tylko w momencie, jeśli mogą zapewnić mu dostęp do alkoholu.

Choroba alkoholowa jest chorobą przewlekłą, postępującą i nieleczona prowadzi do śmierci. Alkohol uszkadza układ nerwowy i wątrobę (marskość wątroby) bezpośrednio, w sytuacji ostrego zatrucia alkoholowego, spożywania nałogowego lub nagłego zaprzestania picia, albo pośrednio przez niedożywienie. Ostre zatrucie alkoholem powoduje majaczenie i niezborność. Może prowadzić do wystąpienia śpiączki metabolicznej, zwolnieniem oddychania aż do zatrzymania. Ponadto występuje zjawisko tzw. „urwanego filmu”, charakteryzujące się zaburzeniami pamięci świeżej, ale z zachowaną świadomością. Nagłe zaprzestanie picia alkoholu powoduje drżenie mięśniowe i psychozę omamową. Zwane jest to potocznie „delirką” (łac. delirium tremens). Takie majaczenie alkoholowe charakterystyczne jest dla przewlekłego alkoholizmu. Spożywanie alkoholu przewlekle może prowadzić do padaczki alkoholowej gdzie występują krótkie napady uogólnionych drgawek. Napady te występują najczęściej w pierwszych 48 godzinach po zaprzestaniu długotrwałego picia.

Leczenie choroby alkoholowej jest procesem długotrwałym, trudnym i często nieskutecznym. Największym problemem w początkowej fazie leczenia jest przekonanie osoby chorej na alkoholizm, że jest chora, że potrzebuje pomocy i znalezienie sposobu na zmotywowanie jej do podjęcia leczenia. Pierwszym etapem leczenia jest oddział detoksykacji gdzie chorego czeka odtrucie chemiczne. Kolejny etap to leczenie psychoterapeutyczne (szpitalne, ambulatoryjne, grupy wsparcia np. Klub Anonimowych Alkoholików), czasem także leczenie farmakologiczne (leki przeciwdepresyjne, leczenie chorób wywołanych alkoholizmem). Leczeniem terapeutycznym powinna zostać objęta także rodzina osoby chorej na alkoholizm, gdyż by pomoc choremu była skuteczna rodzina poradzić sobie z poczuciem krzywdy, nauczyć się żyć z osobą chorą na alkoholizm, dać jej wsparcie.

źródło: Departament Rodziny, Zdrowia i Spraw Społecznych Województwa Małopolskiego