Nowotwory to grupa chorób charakteryzująca się niekontrolowanym podziałem komórek w organizmie. Istnieją dwa rodzaje nowotworów: łagodne i złośliwe. Do najważniejszych cech nowotworu złośliwego należą: naciekanie i niszczenie okolicznych tkanek oraz zdolność do dawania przerzutów do węzłów chłonnych lub  odległych narządów, gdzie komórki nowotworowe zagnieżdżają się i rozrastają. Nowotwory łagodne natomiast nie naciekają okolicznych tkanek i nie dają przerzutów.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, rak z choroby śmiertelnej traktowanej jako wyrok stał się chorobą przewlekłą. Długość życia po leczeniu nowotworu stale się wydłuża, a dzięki nowym innowacyjnym terapiom w leczeniu możliwy jest szybszy powrót do zdrowia i zwiększenie jakości życia po przebytej chorobie nowotworowej.

Wśród kobiet najczęściej spotykane nowotwory to nowotwory: piersi, jelita  grubego i odbytu, płuc, trzonu macicy oraz jajników. Do najczęstszych nowotworów wśród mężczyzn zalicza się: raka płuca, prostaty, jelita grubego i odbytu, pęcherza moczowego i żołądka.

Przyczyny nowotworów są różne i wciąż odkrywane są nowe. Do najczęstszych przyczyn powstawania nowotworów zaliczyć można:
– Palenie tytoniu – tytoń zawiera około 4 tysięcy substancji, z czego około 40 ma działanie karcynogenne, ma bezpośredni związek z rakiem płuc, jamy ustnej, gardła, przełyku;
– Nadmierne spożywanie alkoholu – jest przyczyną nowotworów jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, żołądka oraz wątroby;
– Niewłaściwa dieta – dieta bogata w tłuszcze, cukry, sól kuchenną, alkohol oraz niektóre dodatki E prawdopodobnie ma również działanie rakotwórcze, duże znaczenie w diecie ma również zanieczyszczenie i pochodzenie żywności;
– Promieniowanie UVA oraz UVB- może powodować między innymi raka skóry (czerniak złośliwy);
– Zakażenia wirusowe – wirus zapalenia wątroby B i C może przyczynić się do rozwoju nowotworu wątroby, Helicobacter Pylori- raka żołądka, HSP oraz HPV – raka szyjki macicy, pochwy, sromu;
– Zanieczyszczenia powietrza, które wiążą się również z zanieczyszczeniami spowodowanymi paleniem tytoniu;
– Genetyczne uwarunkowania, których niestety nie można zmienić.

W zależności od typu nowotworu może on zostać wykryty w różnych badaniach. Do najczęstszych badań diagnostycznych należą: USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, morfologia, pozytonowa tomografia emisyjna oraz mammografia.

Stadium zaawansowania nowotworu określa formę leczenia pacjenta. Często stosuje się połączenie kilku metod np. radioterapię z chemioterapią. Inne metody to leczenie chirurgiczne, immunoterapia oraz inne innowacyjne metody.

Profilaktyka:
Główne działania profilaktyczne wiążą się ze zmianą stylu życia, a dokładniej z unikaniem czynników ryzyka. Zróżnicowana dieta, ograniczenie spożycia alkoholu, rzucenie palenia papierosów, stosowanie filtrów ochronnych na słońce oraz uprawianie sportów i wysoka aktywność fizyczne w znacznym stopniu zmniejszą ryzyko rozwoju nowotworu. Zmiana stylu życia może zmniejszyć o 30-50% szanse rozwoju nowotworu. Aby uniknąć zakażeń wirusowych najlepszą metoda prewencji są szczepienia ochronne. Ważnym działaniem profilaktycznym jest regularne wykonywanie badań mammograficznych, cytologii oraz innych dzięki, którym można wykryć nowotwór we wczesnym stadium.
Życie po diagnozie nowotworu nie jest łatwe i wiąże się z ogromnym strachem i lękiem, który może prowadzić nawet do depresji. Ważne jest, aby rozmawiać z personelem medycznym o swoich wszystkich obawach i korzystać ze wsparcia rodziny i przyjaciół. Należy również pamiętać, by zdrowo się odżywiać i wprowadzić do jadłospisu zróżnicowane posiłki. Dużą rolę odgrywa również umiarkowana aktywność fizyczna, która może złagodzić negatywne skutki chemioterapii.

Piśmiennictwo:
www.onkologia.org.pl

źródło: Departament Rodziny, Zdrowia i Spraw Społecznych Województwa Małopolskiego